عنوان فارسی کتاب:

اطلس نتایج پیمایش ملی عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر در سال 1395

کشور جمهوری اسلامی ایران

 

عنوان انگلیسی کتاب:

Atlas of Non-Communicable Diseases Risk Factors Surveillance

in the Islamic Republic of Iran - STEPs 2016

 

نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های غیرواگیر از سال 1383 با اجرای اولین دور از بررسی های خود و با مشارکت و تعامل کلیه دانشگاه های علوم پزشکی کشور آغاز به کار نموده است. این نظام از طریق بررسی های متوالی به گردآوری، پردازش و تحلیل داده های مهمترین عوامل خطر بیماری های غیرواگیر پرداخته و سپس بر اساس راهبردها به انتشار اطلاعات مربوطه برای تاثیرگذاری بر سیاست ها و برنامه های کنترل و پیشگیری بیماری های غیرواگیر می پردازد. پیمایش ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در سال 1395 هفتمین دور اجرای این مطالعه در کشور می باشد. این دوره از بررسی های نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در سال 1395، به گونه ای طراحی شده است که برآوردهای دقیق و با حداکثر گستردگی جمعیتی از میزان های شیوع عوامل خطر بیماری های غیرواگیر به تفکیک گروه های سنی و جنسی در سطح کشور را ارائه نماید.

در بررسی تحلیلی ویژگی های اجرای مطالعه طی سنوات متوالی، یکی از مهم ترین ویژگی های این مطالعه ماهیت استمرار و تکرار آن می باشد . اطلاع از روند عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در برنامه ریزی های مرتبط با پیشگیری و کنترل دارای اهمیتی حیاتی است؛بنابراین گرچه در طول زمان روش ها و برخی جزئیات مطالعه بدون تغییر نبوده است، ثبات کلی آن اصلی ترین نقطه قوت آن محسوب می شود. همچنین با درنظر گرفتن مجموعه انواع مواجهه ها و نتایج در سطح فروملی، ارائه اطلاعات در سطح استانی امکان تحلیل قوی تری را فراهم می آورد.

در این دور از اجرای مطالعه در کشور متعاقب تدوین پروتکل های جامع علمی و اجرایی، برای نخستین بار مکانیسم های فناوری اطلاعات و سامانه مدیریت متمرکز به کار گرفته شد و نمونه گیری به گونه ای طراحی شد که بیشترین گستردگی شهرستانی را فراهم آورد( 389 شهرستان دارای نمونه بوده اند). همچنین آموزش های آنلاین و آزمون آنلاین جهت تمام شرکت کنندگان در مطالعه در نظر گرفته شد.

توانمند سازی آبشاری گروه های مجری مطالعه در دانشگاه ها، پایش و نظارت تحت وب و بازدیدهای حضوری، نقش سیستم GPS در نظارت و نیز ثبت مشخصات جغرافیایی به عنوان مولفه های ارزشمند اطلاعاتی، کنترل کیفی حین و پس از اجرای مطالعه، برنامه ریزی و راهبری فرآیندها طبق استانداردهای به روز مدیریت پروژه، طراحی سیستم نظام مند نمونه گیری تصادفی متناسب با حجم، بهره گیری از کد ملی به عنوان کد واحد فرد در کنار اطلاعات دقیق فرد در خوشه، کالیبره کردن استاندارد لوازم و تجهیزات تن سنجی و آزمایشگاه، استفاده از برترین نوع تجهیزات با مشخصات یکسان و تهیه متمرکز و کدگذاری کلیه تجهیزات مطالعه در ستاد مرکزی، اندازه گیری ALT، HbA1c و سدیم ادرار برای تمام افراد، اندازه گیری سدیم و پتاسیم ادرار 24 ساعته در زیر مجموعه ای از نمونه ها، زنجیره انتقال سرما، مکانیسم های استاندارد و به روز جهت انتقال و آنالیز نمونه های بیولوژیک در ستاد اجرای مطالعه و گام سنجی 24 ساعته در زیرمجموعه ای از نمونه ها برخی از ویژگی های منحصر به فرد اجرای مطالعه در سال 1395 می باشد.

آن چه در مجموعه پیش رو در قالب نتایج پیمایش ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در سال 1395 ارائه گردیده است نتیجه تلاش همگرای جمعی از صاحب نظران و اندیشمندان از حوزه های تخصصی و اجرایی مرتبط می باشد که در قالب معرفی و اطلاعات مربوط به تدوین دستورالعمل های علمی و اجرایی و نتایج اولیه داده های مطالعه تنظیم گردیده است.بر این اساس با پیروی از رویکرد گام به گام به مراقبت عوامل خطر بیماری های مزمن غیرواگیر،نتایج ارائه شده از داده های سه گام مطالعه مشتمل بر؛ پرسشگری با پرسشنامه(گام اول)، تکمیل اطلاعات با سنجش های جسمانی(گام دوم) و اندازه گیری های آزمایشگاهی(گام سوم) در قالب هشت بخش شامل اطلاعات کلی اجرای مطالعه؛اطلاعات بوم شناختی؛سبک زندگی؛عوامل خطر متابولیک؛عوامل خطر مرتبط با سوانح و حوادث؛ نظام ارائه خدمات در کنترل بیماری های غیرواگیر؛سنجش های جسمانی و سنجش های بیولوژیک تنظیم و ارائه شده است. علاوه بر رویکرد ارائه نتایج در سطوح ملی و استانی،تفکیک گروه های جنسی و سنی نیز با استفاده از روش های آماری تصویری مناسب در قالب گروه ها، نقشه ها و جداول مختلف در نظر گرفته شده است.

این مجموعه اطلس در 30 جلد استانی و یک جلد ملی تهیه شده است و بخش های اول و دوم شامل اطلاعات کلی اجرای مطالعه و اطلاعات بوم شناختی؛ به جهت جلوگیری از تکرار تنها در جلد ملی آورده شده است. به علاوه اطلاعات به تصویر کشیده شده در نمودارهای نقشه و رادار برای گروه سنی تمام سنین گزارش شده است.

مرکز تحقیقات بیماری های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران مفتخر است که پیمایش ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر را در همکاری نزدیک با ستاد وزارت بهداشت به ویژه حوزه معاونت بهداشتی  و دفتر مدیریت بیماری های غیرواگیر،موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران،سازمان جهانی بهداشت، دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور، پزوهشگاه ها، پژوهشکده ها و مراکز تحقیقاتی حوزه های پزشکی و آماری(Quantitative) ودر مجموع با مشارکت بیش از صدها نفر از پژوهشگران سراسر کشور به انجام رسانده است.